Στις 23/12/1942 τμήμα του ΕΛΑΣ Ολύμπου εισέρχεται στη Δεσκάτη. Έκτοτε-με την καθοδήγηση των οργανώσεων ΚΚΕ και ΕΑΜ- η περιοχή ανήκει πλέον στην Ελεύθερη Ελλάδα και αναπτύσσεται το μεγάλο αντιστασιακό κίνημα που συνέβαλε αξιοζήλευτα στον απελευθερωτικό αγώνα κατά των ναζιστικών και φασιστικών δυνάμεων. Καρφί για τους καταχτητές και τους ντόπιους συνεργάτες τους!
Το επιτελείο του Στρατιωτικού Διοικητή Θεσ/νίκης - Αιγαίου
σχεδίασε την εκκαθαριστική επιχείρηση στην περιοχή Καμβουνίων - Αντιχασίων με την κωδική ονομασία Λεοπάρδαλη, την πρώτη ανάλογων του Φεβρουαρίου – Μαρτίου 1944.Την ανέλαβαν γερμανικές δυνάμεις που έφθασαν στην Ελλάδα το Σεπτέμβρη 1943, ανασυγκροτημένες και μετονομασθείσες-από 8/11/1943-σε 4η Τεθωρακισμένη Μεραρχία Αστυνομίας Γρεναδιέρων SS υπό τον αντιστράτηγο Waffen – SS Φρίτς Σμέντες, με έδρα του τη Λάρισα.
Στο δυναμικό της 4ης Τ.Μ. συμπεριλαμβάνονταν και:
-Το 7ο Τεθωρακισμένο Σύνταγμα με έδρα την Κοζάνη και διοικητή το σκληρό-αμείλικτο αντισυνταγματάρχη των SS Κάρλ Σύμερς που εξοντώθηκε από τον ΕΛΑΣ 18 Αυγούστου 1944 στην Άρτα, σε ηλικία 39 ετών.
Είχε τα ακόλουθα τάγματα:
1ο , υπό τον ταγματάρχη Κούρτ Ρίκερτ και έδρα το Αμύνταιο
2ο, υπό τον ταγματάρχη Βέρνερ Χάινριχ Σλέτερ στα Σέρβια
3ο, υπό τον ταγματάρχη Γκύντερ Όρτμαν, Σιάτιστα.
-Το 8ο Τεθωρακισμένο Σύνταγμα (Τ. Σ.) υπό τον 34χρονο αντισυνταγματάρχη των SS Χέλμουτ Ντέρνερ, με χώρο ευθύνης στη Θεσσαλία.
Στόχοι της επιχείρησης «Λεοπάρδαλη» υπήρξαν α) η καταστροφή του ΕΛΑΣ και των βάσεων του β) η διάνοιξη των οδικών αρτηριών, ιδιαίτερα Ελασσόνας – Δεσκάτης - Σερβίων.
Το σχέδιο πρόβλεπε την ταυτόχρονη επίθεση προς Δεσκάτη 2 ταγμάτων του 8ου Τ. Σ. από Τρίκαλα και Τύρναβο και άλλων 2 ταγμάτων του 7ου Τ. Σ. από την περιοχή Σερβίων - Ελάτης. Συμμετείχαν επίσης μικρά τμήματα συνεργατών των καταχτητών ναζί από την Πανελλήνιο Απελευθερωτική Οργάνωση (ΠΑΟ) και τον Εθνικό Ελληνικό Στρατό (Ε.Ε.Σ.) των γνωστών προδοτών Μιχαήλ Παπαδόπουλου - Μιχάλαγα και Φραγκίσκου Κολλάρα.
Διοικητής όλων των δυνάμεων της επιχείρησης ο Κ. Σύμερς, υπεύθυνος για τις σφαγές Κλεισούρας Καστοριάς 8/4/1944 και Διστόμου Βοιωτίας 10/6/1944. Ξεκίνησε την Πέμπτη, 10 Φεβρουαρίου, και την ίδια μέρα μπήκαν στη Δεσκάτη σχηματισμοί από τα Τρίκαλα: τη 13η αναχώρησαν σημαντικές δυνάμεις ενώ η αποχώρηση τους ολοκληρώθηκε την Παρασκευή, 18 του Φλεβάρη. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις και του Στρατιωτικού Διοικητή Θεσ/νίκης η επιχείρηση Leopard έληξε «σε γενικές γραμμές χωρίς αποτέλεσμα» για το στρατό κατοχής. Οι στόχοι τους κατελήφθησαν αλλά πέτυχαν να δολοφονήσουν μόνο άμαχους, πολίτες1.
Ο πληθυσμός της Δεσκάτης-με παρότρυνση και εντολές των οργανώσεων ΚΚΕ και ΕΑΜ που την πληροφορήθηκαν-εκκένωσαν την κωμόπολη και κατέφυγαν στις γύρω ορεινές γνωστές τους περιοχές.
Παραθέτουμε το βαρύ φόρο αίματος που κατέθεσε ο λαός μας εκείνες τις μέρες, σε αμάχους.
ΔΕΣΚΑΤΗ
1. Κονάκης Ιωάννης του Κωνσταντίνου(ή Ευθυμίου) Ντίνα και της Κίτσας. Από Ελάτη (Λωζιανή).
Με κανονικά αδέλφια, το Ντίνα Βασίλειο (1907-), το Γκούμα Γεώργιο και τη Μαρία- σύζυγο Ι. Μπούντα, υιοθετήθηκαν μετά τον πρόωρο θάνατο των γονιών τους, από διαφορετικές οικογένειες. Από το γάμο του με τη βλάχα - από Αρμάτοβο / Δίστρατο Κόνιτσας – Δέσποινα Μπάκα απέκτησε το Νίκο (18/7/1940). Η γυναίκα του παντρεύτηκε στη Δεσκάτη το Δημήτριο Χύτα αλλά πέθανε το 1950. Δούλευε υπάλληλος στο Δ. Κ. Ψύρρα.
2. Ψύρρας Δημήτριος του Κωνσταντίνου και της Βασιλικής Βλάχου – Τέγου.
Γεννήθηκε το 1895 και είχε τελειώσει το Σχολαρχείο Δεσκάτης. Είχε αδέλφια
- τη Φανή(15/5/09), δασκάλα, σύζυγο-11/9/1932- Αλέκου Δ. Παπαστεργίου(1907-22/5/1986.
- την Αθανασία, σύζυγο Γεωργίου Αντ. Κατσιαφίκα(1892-), πέθανε στις ΗΠΑ
- τη Μαρία, σύζυγο Αθανασίου Πιτσιδήμου, πέθανε στις ΗΠΑ
- την Ελένη, α’ σύζυγο Δημητρίου Παπαντώνη
- το Ζήση(1900-1917), τέλειωσε Γυμνάσιο στα Τρίκαλα.
- Δούλεψε υπάλληλος – εργάτης στην Αθήνα. Στις 13/7/ 1911 έφτασε στις ΗΠΑ με το πλοίο Pannonia από το λιμάνι της Πάτρας. Υπηρέτησε στο Υγειονομικό του Β’ Σώματος Στρατού Ιούλιο 1919 – Νοέμβρη 1920 και Μάρτιο 1921 – Σεπτέμβριο 1922 και στη Μ. Ασία.
Παντρεύτηκε την Ελένη Πνευματικού του Χρήστου και της Μαρίας (1899 – 1987) από την Αγριελιά/ Σμόλια, πρώτη εξαδέλφη του Τηλέμαχου Παπαχατζή. Παιδιά τους: Κων/νος (1924 -1985 ) δάσκαλος
Ζήσης ( 1926 – 1992 )
Μαρία (1928 -29/3/2018 ) σύζυγος Δημητρίου Τσιάρα(+31/12/2018)
Βασιλική (1933 -) σύζυγος Νικολάου Παπαγεωργίου, Λάρισα.
Είχε κάνει αξιόλογη περιουσία. Στη θέση του παλιού, που υπήρξε και ταχυδρομείο, έφτιαξε το 1933 το σπίτι τους. Με το γιατρό Αντώνη Μαργαρίτη είχαν αγοράσει κτήματα από το μοναστήρι της Ευαγγελίστριας. Με τον υπάλληλο του Κονάκη Γιάννη είχαν πάει στα χωράφια στην Παλιουριά˙ μαζί και η μητέρα τους. Τους δυο άντρες τους σκότωσαν την Παρασκευή 11 Φλεβάρη. Οι οικείοι του μπόρεσαν ν’ αποδώσουν τις ταφικές τιμές στις 19 του μήνα, όταν είχαν αποχωρήσει οι επιδρομείς ναζί.
3. Πίπιλας Χρήστος του Ευθυμίου και της Μαρίας Γκαραλιάκου.
Γεννήθηκε το 1888. Ο πατέρας του λεγόταν Τσιούκας, από Πρίνο Κόζιακα Τρικάλων, τον σκότωσαν οι Τούρκοι , και αδέλφια του από το θετό του πατέρα Ευθύμιο είχε τη Βασιλική ( σύζυγο Καραούλη ) και Κωνσταντή (1890-ΗΠΑ).
Ασχολούνταν με τα πρόβατα και δεν είχε πάει σχολείο. Οπλίτης 4ου Συντάγματος Ευζώνων για 1,5 χρόνο περίπου, τα έτη 1915 – 1916.
Παντρεμένος με την Ελένη Παπαστεργίου του Νικολάου και της Χρυσούλας (1886 – 16/8/1968) απέκτησαν τα παρακάτω παιδιά που έζησαν :
Βασιλική (1910 – 11/6/2004) σύζυγο Δημητρίου Τριάμπα
Ευθύμιο (1911 – 5/10/2004)
Νικόλαο (1916 -24/2/1994)
Αλεξάνδρα (1920 – 28/10/2007) σύζυγο Χρήστου Στάμου Γκαγκτζή
Μαρία (1919- ) σύζυγο Γεωργίου Ι. Πιτιλάκου
Καλλιόπη (1924-) σύζυγο Γεωργίου Αντωνίου
Περικλή (1929 – 10/7/2007)
Ο θάνατος τον βρήκε μεσημεριανές ώρες της πρώτης μέρας της επιδρομής στη τοποθεσία Ξυνομηλιά – Λάκκες της περιφέρειας Παρασκευής όταν προσπαθούσε να διαφύγει στο βουνό με τα παιδιά του Θύμιο και Καλλιόπη, που γλύτωσαν γέρνοντας στο ρέμα. Μυδραλλιοβολήθηκε με το φορτωμένο τους ζώο.
4. Θώμος Κωνσταντίνος του Δημητρίου.
Γεννήθηκε το 1884 ή 1886. Δεν ήξερε γράμματα . Ήταν παντρεμένος με την Αικατερίνη Ζιάκα του Ιωάννου και της Ιωάννας. Παιδιά τους :
-Αθανασία (1906 – 14/12/1988) σύζυγος Βασιλείου Δ. Ζαρμπάλη (1904 – 15/03/1992)
-Σταυρούλα (1922 – 7/6/1999) σύζυγος Ευαγγέλου Σπ. Λάλου (1912 – 21/1/1987), Δήμητρα
- Χρήστος (1925) πέθανε φαντάρος από ασθένεια στο νοσοκομείο Τρίπολης.
Έκανε εργασίες ραφτικής. Με προβλήματα κινητικότητας ποδιού, προσπαθώντας να διαφύγει από το σπίτι του, Καραγιωργάδικα – Κουτσιούκ Μαχαλά, του αφαίρεσαν τη ζωή στην περιοχή Βρυσοπούλας την πρώτη μέρα, την Πέμπτη 10/2/1944.
5. Τσιουκάνη Γεωργία του Χρυσούλα (1886-1942) και της Μαρίας Καρακάνη
(+1933). Γεννήθηκε το 1931. Αδέλφια της ο Ιωάννης (1928-5/8/2020) και η Ελένη (1927 -), σύζυγος Χαράλαμπου Χαραλαμπάκη. Από τη δεύτερη γυναίκα του πατέρα της, Ασημίνα Παπακώστα – Σωτηρίου, είχε αδέλφια τη Χρυσούλα (1921-)- σύζυγο Κωνσταντίνου Κουκόλη και την Αικατερίνη (1913-1996)- σύζυγο Γεωργίου Αθ. Ντόνα (1910-10/2/1944).
Διαφεύγοντας προς το βουνό, στα τελευταία σπίτια της Μικράς Συνοικίας, στον Άγιο Γεώργιο, της αφαίρεσαν τη ζωή.
6. Τύμπας Παναγιώτης του Κωνσταντίνου (του Ιωάννου και της Ευαγγελίας), 1889-22/9/1941, και της Μαρίας Κ. Γκλάρα (1892-4/8/1949).
Γεννήθηκε το 1920. Είχε τελειώσει το Δημοτικό. Αδελφές του:
Ευαγγελία (1921-)-σύζυγος Ι. Κρίκου και Βασιλική (6/4/1928-)
Κουβαλώντας πράγματα για τις καλύβες τους με το ζώο, τον τραυμάτισαν από τον Κουσλά στα Λειβαδούλια – Τουρκομνήματα, την Παρασκευή 11/2/1944. Μεταφέρθηκε στις Τραμπάδικες καλύβες από τους δικούς του όπου και υπέκυψε 13/14 του μήνα.
7. Ντόνας Γεώργιος του Αθανασίου και της Μαρίας.
Γεννημένος το 1910, είχε γνώσεις Γ’Δημοτικού και δούλευε κτίστης.
Αδέλφια του ο Δημήτριος, ο Χρίστος, ο Νικόλαος και η Μαρία, σύζυγος Γκόλια.
Υπηρέτησε τη θητεία του στο διάστημα 1934-1935 και παντρεύτηκε την Αικατερίνη Τσιουκάνη του Χρήστου και της Ασημίνας Παπακώστα (1913-23/8/1996) και απέκτησαν το Χρίστο (21/8/1937) και τον Αθανάσιο (1939-1941).
Χτυπημένος από ατύχημα στη σπονδυλική στήλη δεν μπορούσε να φύγει και ούτε τον απομάκρυναν οι δικοί του. Τον δολοφόνησαν στο σπίτι του Ντόνα Χρήστου – Τσιάπρα μόλις εισήλθαν στη Δεσκάτη.
8. Μαρία Πλακιά – Παρασκευά, Μπαλιάτσαινα.
Από τα χωριά Τρικάλων (Διαλεχτό;).Από τον πρώτο της γάμο έφερε στη Δεσκάτη τα δυο της παιδιά τον Ιωάννη (1915-3/1/1991) και το Νίκο, όταν παντρεύτηκε τον Παρασκευά Κωνσταντίνο του Παρασκευά (1864) μετά το θάνατο της συζύγου του Βασιλικής με την οποία είχε αποκτήσει και δυο αγόρια τον Αλέξανδρο (1890) και το Σπύρο (1903-Τύρναβος 26/8/1982). Στο σπίτι της, ανήμπορη και άρρωστη, της αφαίρεσαν τη ζωή.
9. Βαβίτσας Κωνσταντίνος του Βασιλείου και της Σταματίας.
Σίνα Κερασιά – Κερασούλα Τρικάλων 22/12/1915. Αδέλφια , η Ελένη(1923-1990)-Ιωάννου Ευθ. Κουσιώρα(1921-1948) στο Δασοχώρι, η Βασίλω και ο Χρήστος.
Παντρεμένος με την Ιφιγένεια Γ. Μπιτουλά (1913-) είχε παιδιά : το Βασίλειο (1/3/1936-), το Γεώργιο (25/6/1938-) και το Δημήτριο (1/8/1940- ).
22/3/1937 στο 5ο Σ.Π και απολύθηκε 22/8/1937 με μειωμένη θητεία σαν πρεσβύτερος. Πάλι 19/10/1940 στο 5ο Σ.Π και απολύθηκε 9/11/1940 από Γενικό Έμπεδο Λάρισας.
Τον συνέλαβαν στο χωριό του, γιατί ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ και βρήκαν χαρτιά – έγγραφα. Τον εκτέλεσαν στης Γκατζηγιάννως μαζί με τον Κωνσταντίνο Ν. Βλάχο (1891) και τον Αθανάσιο Ι. Χαρίση (1910).
10.Βλάχ(ου)ος Κωνσταντίνος του Νικολάου και της Ευαγγελίας.
Γεννημένος 1891, ήταν αδελφός της Μαρίας (1900-1983), συζύγου του Νικολάου Τζιώλα. Είχε πάει στις ΗΠΑ και είχε υπηρετήσει και στον αμερικάνικο στρατό. Φαντάρος 30 ΣΠ (12/6/1914-12/2/1915), 4ου Συντάγματος Ευζώνων (15/9/1915-26/6/1916) και 36ου ΣΠ (14/6/1921-11/9/1922). Χώρισε με τη γυναίκα του και επέστρεψε στη Δεσκάτη το 1941, μετά 12 χρόνια μακριά και στη Νάουσα. Έκανε μεταφορές με τα ζώα και της αλληλογραφίας στην Ελασσόνα. Έχοντας και άδεια των γερμανικών αρχών για να μετακινείται, εκτελούσε και παραγγελίες των οργανώσεων, ΕΑΜ, ΕΛΑΣ.
Δεν υπάκουσε στις οδηγίες να φύγει και παρέμεινε στο σπίτι του. Τον συνέλαβαν, στης Γκατζηγιάννη Αικατερίνης τον δολοφόνησαν. Οι Γερμανοί ήξεραν για τις υπηρεσίες του στον αντιστασιακό αγώνα του ΕΑΜ και ήθελαν περισσότερες πληροφορίες και από τις ανακρίσεις και άλλων πατριωτών.
11. Χαρίσης Αθανάσιος (Σιούλης) του Ιωάννου (και της Ιωάννας;)
Η μητέρα του, το γένος Κόγιου, ήταν αδελφή του Ιωάννου (1857-1962).
Γεννημένος το 1910, είχε αδέλφια του : το Νικόλαο (1903) που πέθανε από τις κακουχίες – πείνα στα χρόνια της κατοχής ˙ το Γεώργιο (1908), χωροφύλακας, που πέθανε στην Κοζάνη και τον Ανδρέα, ράφτης, που πέθανε στα Τρίκαλα.
Για μήνες έκανε μαθήματα στα παιδιά του Διασελακίου (Σέλτζμα) στο σπίτι του Ιωάννη Κουσιώρα, στα χρόνια της Αντίστασης. ‘Επαιρνε από την οργάνωση του χωριού τα αναγκαία για να ζήσει. Είχε κάποια νοητική ανεπάρκεια. Τον εκτέλεσαν, μετά από ανακρίσεις και ξύλο, στης Γκατζηγιάννως Αικατερίνης, όπου βρίσκονταν το Διοικητικό κέντρο των ναζί, μαζί με το Κ. Βλάχο και Κ. Βαβίτσα.
Τα περιουσιακά τους στοιχεία και το σπίτι ήταν στην πλατεία.
12. Τζαλαμπύρας Βασίλειος του Νικολάου και της Αικατερίνης Νάτσιουλα (θείας του Βασ. Χρ. Νάτσιουλα). Γεννήθηκε το 1922 και είχε αδέλφια του, α) το Γεώργιο, β) τον Κων/νο (1913-20/7/1938) τη μέρα θανάτου του γεννήθηκε η κόρη του, που πήρε το όνομα του, γ) τη Βασιλική-σύζυγο Δημητρίου Μιχίδη (1926-9/2005), δ) τη Σοφία- σύζυγο Βασιλείου Κόγιου.
Τον συνέλαβαν, με τους Κωνσταντίνο Χρ. Διαμάντη και Κωνσταντίνο Ν. Κούπα, στο Νταμπάκι την Παρασκευή 11/2/2009. Στης Γκατζηγιάννως τους ανέκριναν και τους χτυπούσαν. Την Κυριακή τους πήραν μαζί τους, με τσίπουρο κουβαλώντας, τα τμήματα που εγκατέλειπαν τη Δεσκάτη. Τον δολοφόνησαν στο Παλιούρι, κοντά στη διασταύρωση Ελασσόνας – Ευαγγελισμού (Τσερνίλι)˙ οι συμπατριώτες διέφυγαν τραυματισμένοι.
13.Βρέλι(ου)ος Χρήστος του Δημητρίου και Θάλλιας (από Κοζάνη).
Γεννημένος το 1880 ˙ υπηρέτησε 3,5 μήνες φαντάρος στα τέλη του 1918.
Είχε ζήσει 5-6 χρόνια στις ΗΠΑ. Επιστρέφοντας, εργάστηκε ράφτης και πήγαινε και στα χωριά της περιοχής Φυλλουριάς και αλλού. Επειδή τον πείραξε άσθμα, ασχολήθηκε με τα πρόβατα. Το Φλεβάρη, τις ημέρες της επιδρομής, τα είχαν στην Τούμπα, στο βουνό, όπου βρίσκονταν και άλλες οικογένειες, Κογιάδες, Κακουσιάδες.
Οι γερμανικές δυνάμεις τους μετέφεραν την Τετάρτη, 16 του μήνα, στη Δεσκάτη. Επειδή δεν μπορούσε να περπατήσει, εξαιτίας και του άσθματος, τον εκτέλεσαν στη διαδρομή, στην Κορομηλιά μάλλον. Μετά τρεις μέρες, όταν έφυγαν οι κατακτητές, τον πήραν και τον έθαψαν. Ήταν παντρεμένος με την Ελένη Κουρούπη. Απέκτησαν δώδεκα παιδιά˙ επέζησαν τελικά η Ιωάννα (1907-1998)-Νούλη Μπικέρη (1904-1972), ο Δημήτριος (1908-1999), η Θεολογία (1915-)-Ν.Οικονόμου/Ντιρντίλα, η Μαρία (1927-17/9/2018), η Αικατερίνη (1928/9-1985)-Θεοδώρου Μπαντά.
14.Γκούντας Ιωάννης του Σταμούλη και Ευαγγελίας Πετσούλα.
Γεννήθηκε το 1887, δεν είχε πάει σχολείο, ασχολήθηκε με τη γεωργία. Οπλίτης του 4ου Συντάγματος Ευζώνων για 10 μήνες στα 1915-1916 και στα Τρίκαλα για ένα χρόνο 1918-1919. Παντρεμένος με τη Μαρία Χατζηζήση (Νταμπάκου), απέκτησε το Σταμούλη (1912-1985), παντρεμένο με την Ελένη αδελφή του Μητρούλα Χατζηζήση και την Κωνσταντινιά (1915-) σύζυγο, από Σεπτέμβριο 1943, του Δημητρίου Πιτσιδήμου. Αδέλφια του, η Μαρία-σύζυγος Ιωάννου Παπαντώνη, η Σταμούλω- σύζυγος Βασιλείου Τσικνογιάννη, ο Κωνσταντίνος που πέθανε στις ΗΠΑ.
Συμμετείχε ενεργά στην Αντίσταση, στο ΕΑΜ. Κατέφυγε στις καλύβες στο βουνό, στου Δημόκα τα Πεύκα, με τις οικογένειες Μητρούλα και Θωμά Μόσιουλα. Τον χτύπησαν στην καλύβα, αφού τις έψαξαν. Από της Γκατζηγιάννως, δυο Γερμανοί τον εκτέλεσαν στο κεντρικό ρέμα, στη Γέφυρα Πλατσατούρα. Είχαν λεηλατήσει και το σπίτι του.
15.Μόσιαλος Θωμάς του Δημητρίου.
Από Κανάλια Καρδίτσας. Υπηρέτησε στο τμήμα Χωροφυλακής της Δεσκάτης και κατατάχτηκε στον ΕΛΑΣ από τους πρώτους. Είχε παντρευτεί τη Μαρία Βαβίτσα του Αντωνίου και Βασιλικής Κ. Λιάκου . Τον εκτέλεσαν 16/2/1944 στη Γέφυρα Πλατσατούρα με τον Γιάννη Στ. Γκούντα.
16. Χατζηζήσης Δημήτριος (Μητρούλας) του Αχιλλέα και Μαρίας Ν. Διαμάντη.
Γεννημένος το 1900, άσκησε το επάγγελμα του υποδηματοποιού (τσαρουχά) και δούλεψε μαζί με το Γιαννούλη Λαβό. Υπηρέτησε τέσσερα (4) χρόνια φαντάρος και στην Αδριανούπολη, στο Υγειονομικό˙ απολύθηκε από το Στρατιωτικό Νοσοκομείο Σουφλίου τέλος Ιουλίου 1923. Παντρεύτηκε τον επόμενο χρόνο την Κοτίτσα Μαρία του Νικολάου και Ελένης (1903-27/10/1993) και παιδιά του ο Αχιλλέας (30/1/1925), η Θεανώ (26/12/1927)-Αντωνίου Αναστασίου, ο Νικόλαος (3/5/1930-23/7/2009) και η Αναστασία (8/4/1933)-Ηλία Δ. Αλεξίου. Αδέλφια του η Ελένη, σύζυγος Στ.Ι.Γκούντα, ο Λάμπρος(1902-1985) και η Χρυσούλα(1903-4/2/2002)- Ιωάννου Β. Ρέντα.
Υιοθέτησε τις κομμουνιστικές ιδέες στο στρατό. Με το Ιδιώνυμο του Βενιζέλου κυνηγήθηκε. Στέλεχος του ΚΚΕ και του ΕΑΜ, από τους βασικούς οργανωτές του αντιστασιακού κινήματος και υπεύθυνος της Αλληλεγγύης και της Επιμελητείας του Αντάρτη, βασικός διαχειριστής τους επειδή διακρινόταν για την υπευθυνότητα και εντιμότητα του. Ο μεγάλος του γιος αντάρτης του ΕΛΑΣ από το Μάη 1943. Είχαν καταφύγει στις καλύβες τους- στα πεύκα Δημόκα- στο βουνό, ο ίδιος κρυβόταν αλλού για λόγους ασφάλειας. Το βράδυ της Τρίτης τους επισκέφτηκε και το πρωί της 16/2/44 τους κύκλωσαν οι ναζί. Τους μετέφεραν στη Δεσκάτη όλους. Άφησαν τους άλλους και μαζί με το Θωμά Μόσιουλα και τον Ιωάννη Γκούντα τους μετέφεραν στο σπίτι της δασκάλας Αικατερίνης Γκατζηγιάννη, διοικητήριο και κέντρο ανακρίσεων. Τον βασάνισαν άγρια˙ καβαλλάρηδες Γερμανοί τον έσυραν προς το βουνό και τον εκτέλεσαν την επόμενη μέρα, στα Παπατσανάδικα - Καναβοτόπια, στο βουνό.
Το σπίτι τους, που είχαν εγκατασταθεί αξιωματικοί, το έκαψαν φεύγοντας την Παρασκευή 18 του μήνα, όπως είχαν και τις καλύβες τους.
17.Κόγιος Αθανάσιος του Κωνσταντίνου και Ιωάννας (Γκαλογιάννη-Σδρόγκα).
Γεννημένος το 1911, παντρεύτηκε την Πολυξένη Σταμούλη Μιχίδη (1903-) και απέκτησαν τη Μαρία(12/3/1936-), το Κωνσταντίνο (20/2/1939-), τη Ναυσικά (23/1/1942-).
Αδέλφια του :
Νικόλαος – Συρμαγιάς (1908-1996)
Αικατερίνη σύζυγος Ζήση Δρούγκα
Αγγελική σύζυγος Ιωάννου (Γιάγκου) Σακαβάρα
Χρήστος (1915-)
Ελένη σύζυγος Γεωργίου Ζδράγκα
Ευρυδίκη (1922-) σύζυγος Αθανασίου Γ. Νταβάρα (1926-)
Πολυξένη σύζυγος Γεωργίου Κοντέλη
Δημήτριος (1927)
Είχαν μύλο στο ρέμα της Βρυσοπούλας. Συμμετείχε δραστήρια στο ΕΑΜ. Είχαν καταφύγει στο βουνό, στην Τούμπα όπου και τον συνέλαβαν. Δυο ιταλοί, που είχε, κατόρθωσαν και γλύτωσαν. Τους μετέφεραν στη Δεσκάτη, όπου και τον χτύπησαν. Τον δολοφόνησαν την επομένη-μάλλον-ημέρα, Πέμπτη 17 Φεβρουαρίου στα Λειβαδούλια - Τουρκομνήματα, στο σχολικό κήπο, με τους Παπαντώνη Βασίλη και Σωτήρη Κώστα.
18.Σωτήρης Κωνσταντίνος του Ευθυμίου και Αικατερίνης Τζιαφέτα.
Γεννημένος το 1922 είχε αδέλφια του τον Άγγελο (1925-1962), τη Μαρία (1914-1964)- σύζυγο Κ. Χρ. Μπαγκράτσα (1910-21/5/39), την Ελένη- σύζυγο Αθ. Κόγιου.
Ήταν παντρεμένος με την Ιωάννα Παπαντώνη του Γεωργίου και Χρυσούλας Σακαβάρα (1918-1998), μετέπειτα σύζυγο Ελευθερίου Φάκα. Τον χτύπησαν άγρια και με τον κουνιάδο του και τον Αθανάσιο Κόγιο τους τουφέκισαν στα Λειβαδούλια, μάλλον 17 του μήνα. Βαριά τραυματισμένος στο χώρο της Γέφυρας Μπρασινίκα, υπέκυψε μετά λίγες μέρες, παρά τις φροντίδες των οικείων και γιατρού.
19.Παπαντώνης/Κόκκινος Βασίλειος του Γεωργίου και Χρυσούλας Σακαβάρα.
Έτος γέννησης 1909. Ήταν αγροφύλακας και επιστρατεύτηκε με την κήρυξη του πολέμου 1940. Αδέλφια του η Ιωάννα(1918-1998), σύζυγος, α’ Κ.Ε.Σωτήρη(1922-17/2/1944) και β’ Ελευθερίου Φάκα, ο Κωνσταντίνος(1914-), πέθανε από φυματίωση στην κατοχή, ο Αντώνιος (1921-2003), ο Ελευθέριος (1928-αντάρτης του Δ.Σ.Ε.).
Παντρεμένος με την Αγγελίνα Ρίβα-Ζδράγκα του Αθανασίου (1913-15/2/2000) απέκτησαν τρία (3) κορίτσια : τη Χρυσούλα (9/2/1936) και Ευαγγελία (3/7/1939) που πέθαναν νωρίς και τη Βασιλική (13/2/1943) σύζυγο Νικολάου Ρίβα. Η οικογένεια τους (Κοκκινάδες) είχαν καταφύγει στο βουνό, στην Τούμπα, στην καλύβα Κόγιου Ζήση. Οι Γερμανοί τους μετέφεραν στη Δεσκάτη την Τετάρτη, 16 του μήνα. Για τη συμμετοχή του στο ΕΑΜ, τον βασάνισαν άγρια και τον εκτέλεσαν στα Λειβαδούλια, στο γεφύρι κάτω από τα παλιά σφαγεία, μάλλον την επόμενη μέρα. Ακολούθησε και ο θάνατος της μάνας 1944-1945.
Προέβησαν και σε πολλές βιαιότητες σε βάρος των αμάχων……
Αποχωρώντας οι ναζί, Πέμπτη και Παρασκευή, 17-18/2/1944, πυρπόλησαν
-Το διώροφο Δημοτικό Σχολείο, για αυτό αποκαλείται Καμένο
-Μπρασινίκα Νικολάου του Γεωργίου (1873-1948/9),ιδιοκτησίες σήμερα κληρονόμων Ζήση Τσικρίκη και Γεωργίου Μαστοροδήμου, γραφεία και αντιστασιακών οργανώσεων.
-Γιαννακούλη Λιάκου του Βασιλείου και Μαρούσιως (1898-1982),ιδιοκτησία Παπαχρήστου/Παπακώστα, γραφεία και αντιστασιακών οργανώσεων.
-Αλέξανδρου Κουτσογιάννη του Ζήση και Ελένης Αναγνώστου (1905-1950)
-Αναγνώστου Αριστείδη του Γεωργίου και Ευαγγελίας (1887-23/8/1952)
-Αναγνώστου Ευθυμίου του Δημητρίου (1890-1965)
-Χρήστου Βαβίτσα και Δημακόπουλου Ηλία, γαμπρών του Βασιλάκη Ψύρρα
-Τσαπαλίδη Αθανασίου του Κωνσταντίνου (1900-1988) ιδιοκτησία Θεμιστοκλή Κατσιαφλάκα.
- Κούκα/Γκουντόση Δημητρίου του Κωνσταντίνου και Αφροδίτης(1904-1969), το ισόγειο.
-Χατζηζήση Μητρούλα του Αχιλλέα και Μαρίας (1900-16/2/1944)
Ανατίναξαν, φεύγοντας εσπευσμένα, το τυροκομείο-κασσιαρία ,στη νότια άκρη (ψησταριά Καμένου).
Επιχειρώντας στην περιοχή, αλλά και όταν έφευγαν, έκαιγαν μαντριά, καλύβες, αποθήκες. Πλιατσικολόγησαν και λαφυραγώγησαν πλείστα αγαθά, με τους συνεργάτες τους ΠΑΟτζήδες.
Πυρπόλησαν την Παρασκευή, ελάχιστα σπίτια και κτίσματα δεν μετατράπηκαν σε σωρούς μαύρων ερειπίων.
ΔΗΜΗΤΡΑ
Δολοφονήθηκαν
-Αθανασιάδης Νικόλαος.
ΕΑΜίτης και μέλος του ΚΚΕ. Τα τρία παιδιά στο ΔΣΕ στα 1946-1949.. Οι Αθανάσιος και Αντώνιος έπεσαν, η Συμέλα επαναπατρίστηκε από την πολιτική προσφυγιά.
-Καζαντζίδης Γεώργιος του Ηλία και Ελένης (1926;).
Οι γονείς, Ηλίας Καζαντζίδης του Γεωργίου και Πελαγίας(Τεκνετζιούκ 1905-1940) και Ελένη Δ. Ηνζαϊδη-Βαρετιμίδη(Σεβάστεια Μ.Ασίας, 30/5/1915-1968) είχαν και άλλα παιδιά. Τον Ευστάθιο(11/3/1930), την Ησαϊα(29/8/1936-), το Σάββα(4/2/1938-) και την Πελαγία(17/8/1940-). Δραστήριο μέλος της ΕΠΟΝ.
Μαζί μ’ άλλους συγχωριανούς, οι Γερμανοί και ΠΑΟτζήδες τους εξανάγκασαν να συνοδεύουν τα γελάδια και τα μεγάλα ζώα που είχαν αρπάξει από το χωριο. Στην τοποθεσία Μαυρόραχη, στο Προσήλιο/Γκαλντάδες Σερβίων Κοζάνης, επιχείρησε να διαφύγει χωρίς επιτυχία. Ντόπιοι τον έθαψαν όπου εκτελέστηκε.
-Μπαράκας(Νταγκούλης, Χριστοδούλου) του Χρήστου και Παναγιώτας.
Μέλος του ΕΑΜ. Η προέλευσή του από Τζουμέρκα, έζησε στο Κολοκυθάκι Βεντζίων και πήγε γαμπρός στη Δήμητρα, συζ.Λεμόνας Μπαράκα. Παιδιά του ο Νίκος(20/4/1915-7/4/19810 και ο Χρήστος (28/3/1916-23/6/2004). Τον πήραν κι αυτόν συνοδό στα αρπαγμένα ζώα. Τον δολοφόνησαν στην περιοχή του χωριού Λαζαράδες Κοζάνης, με άλλους πολίτες.
-Σαββίδης Ιωάννης του Γεωργίου και Μακρίνας, 1922.
Η οικογένεια από Τσιάτμα Τουρκίας, στάθηκε τελικά στο Καρπερό.
Αδελφός του ο Χαράλαμπος(1906-8/8/1979).
Νιόπαντρος με την Ειρήνη Τσιλιφίδη του Ιωάννου και Παρθένας(1926-8/2/2005) διέμεναν στο Αράπι. Το ναζιστικό δολοφονικό βόλι τον σταμάτησε πριν διαφύγει-καταφύγει σε ασφαλές μέρος. Η χήρα του παντρεύτηκε το Χρίστο Ζαγκανίκα από τη Δεσκάτη.
-Τάνογλου Παύλος του Γεωργίου και Αναστασίας (1930;).
Οι γονείς, Γεώργιος Τάνογλου του Παύλου και Κυριακής( Τουράσαν Τουρκίας 17/8/1905-29/4/1991) και Αναστασία Ν.Κεχαϊδη(Γάβτζα Τουρκίας30/4/1905 -14/7/1974), απέκτησαν και τα ακόλουθα παιδιά. Κυριακή(Μεσοπόταμος Σιάτιστας 20/9/1930;), Αναστασία( Μεσοπόταμος 3/11/1932-),Θεόδωρος(16/5/1935-),Νικόλαος(13/12/37), Αλέξανδρος(29/1/1940-) και Iωάννης(4/12/1942-).
Προσπαθώντας να διαφύγουν, χτυπήθηκε στο κεφάλι , στα Ισιώματα-στο χωράφι του Στέργιου Μακρίδη.
Πυρπόλησαν τα σπίτια στελεχών του ΚΚΕ-ΕΑΜ, του Ορφανίδη Παύλου, του Μπαράκα Χρίστου, του Στέργιου Κ. Λάλου κ.α. Έκαναν πλιάτσικο στις περιουσίες των κατοίκων και για να τα μεταφέρουν προσγείωσαν και ειδικό αεροπλάνο στα χωράφια! Πήραν μαζί τους και πολλά μεγάλα ζώα, ιδιαίτερα γελάδια, βουβάλια και ιπποειδή και ντόπιους συνοδούς-οδηγούς. Είχαν μαζί και ΠΑΟτζήδες, κάποιοι γνωστοί και συγγενείς από το Κλείτος Κοζάνης!
ΠΑΛΙΟΥΡΙΑ
Δολοφονήθηκαν
-Κυριαζίδης Γεώργιος του Τριαντάφυλλου. 19χρονος ΕΠΟΝίτης, αρραβωνιασμένος, 10-2-44.
-Πουλατσίδης Λάζαρος του Στυλιανού, 18χρονος ΕΠΟΝίτης,10-2-1944 στην Ξυνομηλιά. Ήταν σύνδεσμος με τα τμήματα του ΕΛΑΣ στην Κατάκαλη.
-Τσελέπης Αθανάσιος του Βασιλείου, γεννημένος 1873, ΕΑΜίτης,11-2-1944. Τον βρήκαν στα πρόβατα και τον εξαφάνισαν(ίσως τον έκαψαν στην εκκλησία). Παντρεμένες οι κόρες του, Διαμάντω-Νικόλαος Λάλος του Κωνσταντίνου, Ιωάννα-Αντώνιος Μπέλτσιος του Κωνσταντίνου και Αρετή-Σέφανος Πλήττας του Δημητρίου. Είχε πάει και Η.Π.Α
Λεηλάτησαν το χωριό και πήραν μαζί τους οικιακά είδη,κλινοσκεπάσματα-βελέντζες, ρουχισμό, προίκες και πολλά ζώα, γελάδια, βόδια, ιπποειδή, γιδοπρόβατα, γουρούνια, στάρια. Σκότωσαν πολλά ζώα, στους σταύλους, στα μαντριά, στο δρόμο, όπου τα έβρισκαν. Έβαλαν φωτιά στο χωριό. Σπίτια κάηκαν, καταστράφηκαν ολοσχερώς, άλλα έπαθαν μεγάλες ζημιές. Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου στην πλατεία με τις αγιογραφίες σ’ όλο το εσωτερικό της και το σχολείο στην περίκλειστη με καστρότοιχο αυλή της κατέληξαν σε μαυρισμένα ερείπια.
Στης Κοινότητας Καρπερού, που περιελάμβανε Δήμητρα και Παλιουριά, καταγράφεται και η απώλεια της ζωής του 42χρονου Χρήστου Γ. ΛαΙώτη από το Δίπορο Βεντζίων Γρεβενών.
Ελάχιστος φόρος τιμής στους νεκρούς μας, να μην ξεχνάνε οι παλιότεροι και να μαθαίνουν οι νεώτεροι! Αιώνια και ιερή η μνήμη τους!
1.Στράτος Ν. Δορδανάς, Το αίμα των αθώων – Αντίποινα των Γερμανικών Αρχών Κατοχής στη Μακεδονία, 1941-1944.
10/02/2021
Επιμέλεια-παρουσίαση
Δημήτριος Ευθυμίου Γαλάνης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου