MAIOΣ: Τα Σημαντικά γεγονότα στα Γρεβενά που δεν πρέπει να ξεχάσουμε

ΜΗΝΙΑΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΓΡΕΒΕΝΑ – Συνοπτική Ιστορία του τόπου

MAIOΣ : Τα Σημαντικά γεγονότα στα Γρεβενά

που δεν πρέπει να ξεχάσουμε

Επιμέλεια : Αλέξανδρος ΤΖΙΟΛΑΣ

Η καθημερινότητα μας που ακολουθείται από πληθώρα μικρών στιγμών, στιγματίζεται από γεγονότα ΟΡΟΣΗΜΑ που καθορίζουν τη ζωή τη δική μας αλλά και των μελλοντικών γενεών και ορίζουν την εξέλιξη της κοινωνίας όπου ζούμε και δραστηριοποιούμαστε.

Παρακάτω δημοσιεύονται σημαντικά ιστορικά γεγονότα που

συνέβησαν στην πόλη και στην περιοχή Γρεβενών και τα οποία είναι καταγεγραμμένα ότι συνέβησαν τον εν λόγω μήνα*. Παρατίθενται ιστορικά, διαχρονικά, ανά έτος, ξεκινώντας από το απώτερο παρελθόν μέχρι σήμερα.
1633, 27 Μαΐου : Εγκαινιάσθηκε η Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Σπηλαίου. Το μοναστήρι ήταν σταυροπηγιακό και υπάγονταν στην Αρχιεπισκοπή της Αχρίδας. Έκτοτε υπέστη πολλές ανακαινίσεις. Η βασική ανιστόριση έγινε την περίοδο 1640 μέχρι και το 1658.
1788, Μάιος: Ο Αλή πασάς προερχόμενος από τα Γιάννενα πέρασε από τα Γρεβενά και την Δεσκάτη για να επισκεφθεί την Ελασσόνα με στράτευμα 2.500 ανδρών, που προξένησε αρπαγές σε όλη την διαδρομή. Ας μην ξεχνάμε ότι είναι η εποχή μετακίνησης των κοπαδιών προς τα ορεινά τα οποία πολλά θα άρπαξε και λαφυραγώγησε.
1801 26 Μαΐου : Επιστολή Ναουσαίων στον σουλτάνο μνημονεύει ότι στην πόλη τους υπήρχαν Σαμαρινιώτες πριν από 30 χρόνια δηλ. από το 1770.
1806 τέλη Μαΐου : Ο Φραγκίσκος Πουκεβίλ που επισκέφθηκε τα Γρεβενά φθάνει μέσω Μαυρονόρους-Ζιάκα στο Περιβόλι, επιστρέφοντας στα Ιωάννινα. Γράφει : «Το Περιβόλι, ένα χωριό με 305 βλάχικες φαμίλιες, μό­λις δέχτηκε τον καλοκαιριάτικο πληθυσμό του που είχεν έρθει εκεί πριν από καμμιά δεκαπενταριά μέρες. Τ' αρχοντολόι που ήρθαν από­δειπνα, για να μου κάμουν επίσκεψη, μου διηγήθηκαν πως το Περιβόλι ανήκει στο βακούφι του Κιταπ-χανέ (κρατικού Θησαυροφυλακίου) Κωσταντινούπολης και πως η Αβδέλα και η Σμίξη για τους φόρους υπάγονται στο Γρεβενά που κι αυτό πάλι στο σαντζάκι (νομό) του Ρουμελί Βαλεσί…».
1854, 10 Μαΐου. Η ΜΑΧΗ ΣΤΗ ΔΗΜΗΝΙΤΣΑ. Ο Θεοδ. Ζιάκας επιτίθεται και εξοντώνει τουρκουμάνους ιππείς (τους 250 ενώ άλλοι 100 γλίτωσαν σε ‘‘κακό χαλι’’) οι οποίοι νωρίτερα είχαν λεηλατήσει και αρπάξει ζωντανά και γυναίκες από ένα μεγάλο καραβάνι βλάχικων οικογενειών (περί τα 2000 άτομα λέει η παράδοση) οι οποίες ανέβαιναν προς τα ορεινά των Γρεβενών. Ο Ζιάκας είχε 5 νεκρούς και 15 τραυματίες. Να σημειωθεί ότι προηγουμένως είχαν φιλοξενηθεί στον καταυλισμό από τους βλάχους τσέλιγκες οι Αρβανίτες Αχμέτ αγάς και Οσμάν αγάς με τους άνδρες τους.
1854, 28-30 Μαΐου. Η ΜΑΧΗ ΣΤΟ ΣΠΗΛΙΟ. Ο Θ. Ζιάκας και οι αγωνιστές του στο Σπήλιο Γρεβενών μάχονται πολιορκημένοι ενάντια στους τούρκους οι οποίοι είχαν συγκεντρωθεί όλοι από τη Δυτ. Μακεδονία εδώ για να καταπνίξουν την Επανάσταση. Οι τούρκοι αφού είχαν εν τω μεταξύ καταστείλει τα ελληνικά κινήματα στην Ηπειρο και στην υπόλοιπη Μακεδονία συνέκλιναν όλοι προς τα Γρεβενά και το Σπήλιο, καταδιώκοντας κάθε αντιστεκόμενο ελληνικό αντάρτικο σώμα ή οικογένεια. Οι επαναστατημένοι συγκεντρώθηκαν για να αμυνθούν στο Σπήλιο. Η λαϊκή παράδοση λέει ότι πολιορκήθηκαν από 12.000 στρατιώτες υπό τον Αβδή πασά των Ιωαννίνων, τον Οσμάν πασά της Άρτας και επι πλέον 800 ατάκτους τουρκαλβανούς μαζί με το ντόπιο σώμα του Μεχμέτ Τάγου. Η υποχώρηση των πολιορκημένων έγινε, ύστερα από συμφωνία, μέσα από τις κορυφές της Κρανιάς και του Μετσόβου. Από εκεί πέρασαν στον Κόζιακα και μετά στα Άγραφα απ’ όπου έφθασαν στην Λαμία.

1854, 13 Μαΐου (30/4 με το παλιό ημερολόγιο). Σε λειτουργικό βιβλίο της μονής Ζάμπορντας αναφέρεται ότι έγινε μεγάλος και αισθητός Σεισμός : «30-4-54 παρασκευί τίς διακενισίμου ὅτα 3 μ.μ. ἔγιναι σεισμός ἀρκετά μεγάλος ὅστης Λάρισα, φάρσαλα χωρίον σοφάδες καί Νομός Καρδίτσα ὑπέστισαν ζημιές ἀρκετά μεγάλες».

1878, 18 Μαΐου. Γεννήθηκε στην Αβδέλλα ο μεγάλος φωτογράφος και πρωτοπόρος κινηματογραφιστής Γιάννης Μανάκιας. Με την έντεχνη σκηνοθεσία του, είτε στη λήψη φωτογραφιών είτε στην κινηματογράφιση, μας χάρισε ανεπανάληπτες στιγμές και εικόνες από την πατρίδα μας των αρχών του 20^ου αιώνα, όπως για παράδειγμα την εικόνα του γεφυριού που υπήρχε μέσα στα Γρεβενά.

1910, 5 Μαΐου. Τον Μάιο του 1910 έκανε την εμφάνιση του ο κομήτης του Halley. Κατά τούς Wace και Thomson, πού κινούνταν από τον Τύρναβο προς τα Γρεβενά και τη Σαμαρίνα, αφηγούνται ότι το θέαμα προκαλούσε ζωηρές συζητήσεις, καθώς φεγγοβολούσε στον ανατολικό ουρανό: «Έδειχνε τη Μακεδονία και θεωρήθηκε ένδειξη πολέμου». Σε δημοσίευμα των Αθηνών διαβάζουμε : «Ο τρόμος των Αθηναίων έφτασε σε τέτοιο σημείο που ένα σωρό κόσμος κατέκλυζε τα φαρμακεία της πρωτεύουσας για να προμηθευτούν… οξυγόνο και να γλιτώσουν από την ασφυξία των αερίων του κομήτη» και άλλα ευτράπελα.

1914, Μάιος. Πεθαίνει στην Αθήνα ο Νικ. Κουσίδης (1862-1914) πρώτος δήμαρχος Γρεβενών τον Οκτώβριο του 1912 με την απελευθέρωση της πόλης. Ο Κουσίδης κατάγονταν από το Τσεπέλοβο και ήρθε στα Γρεβενά για να ασκήσει το επάγγελμά του δικηγόρου και να διαχειριστεί την περιουσία που του άφησε ο πατέρας του (κτήματα-εμπόριο).

1915, 31 Μαΐου : Διεξήχθησαν βουλευτικές εκλογές στις οποίες συμμετείχαν για πρώτη φορά και οι «Νέες Χώρες» με 134 βουλευτές και έτσι σχηματίστηκε η Βουλή της «Μείζονος Ελλάδος». Μέχρι τότε υπήρχαν στο Κοινοβούλιο μόνο οι 182 βουλευτές της Παλαιάς Ελλάδας.

Τις εκλογές αυτές τις κέρδισε το Κόμμα των Φιλελευθέρων (Ελευθερίου Βενιζέλου) συγκεντρώνοντας 184 έδρες επί συνόλου 316 (ποσοστό 58,2%). Στις εκλογές αυτές καταρτίστηκαν από τον Ίωνα Δραγούμη και το Γεώργιο Μπούσιο στη Δυτική Μακεδονία (νομοί Κοζάνης και Φλώρινας) ανεξάρτητοι συνδυασμοί. Από τους υποψήφιους της ομάδας πέτυχαν να εκλεγούν οκτώ βουλευτές, μεταξύ των οποίων ο Γ. Μπούσιος στο νομό Κοζάνης και Ι. Δραγούμης στο νομό Φλώρινας. Στο νομό Κοζάνης εκλέχτηκαν 11 βουλευτές, όλοι της αντιπολίτευσης, από τους οποίους 4 Οθωμανοί. Οι εκλεγέντες κατά σειρά επιτυχίας ήταν οι εξής: 1) Οικονομίδης Κωνσταντίνος, 2) Αντωνιάδης Ιωάννης, 3) Μπούσιος Γεώργιος, 4) Ζουλφικάρ Ακήφ Βέης, 5) Κόντσα Χουσέν Νεντή, 6) Γκιουλέκας Νικόλαος, 7) Λουφτή Ομέρ, 8) Κωτούλας Θεόδωρος, 9) Ζάχος Αριστείδης, 10) Οικονόμου Δημήτριος και 11) Ευθυμιάδης Σπυρίδων.

1924, Τον Μάιο του 1924 ξεκίνησε η 2^η και τελευταία φάση μετοίκησης των μουσουλμάνων της Δυτ. Μακεδονίας προς την Τουρκία, η οποία διήρκησε μέχρι τον Ιούλιο του ’24. Για την καλύτερη οργάνωση της αναχώρησής τους δημιουργήθηκε μια ειδική μικτή υποεπιτροπή ανταλλαγής των μουσουλμάνων, στην οποία ορίστηκε Ολλανδός πρόεδρος και συμμετείχαν αντιπρόσωποι από την ελληνική και την τουρκική πλευρά. Τα διάφορα χρέη που άφησαν πίσω τους οι μετακινηθέντες μουσουλμάνοι προφανώς και δεν εξοφλήθηκαν.

1930, αρχές Μαΐου : Συλλαμβάνεται ο ληστής Φορτούνας στο Καρατζόλι Θεσσαλίας επικηρυγμένος από την Επιτρ. Ασφαλείας Γρεβενών με 300 χιλ. δρχ.

1930, 9 Μαΐου : Σκοτώνεται στο Φελί ο ληστής Γ. Τράντος. Στο τύπο διαβάζουμε: «υπό του αγροφύλακος Ράμου και του χωροφύλακος Βήττου. Η κεφαλή του μετεφέρθη εις Γρεβενά. Η φιλαρμονική περιήλθε την πόλιν παιανίζουσα».
1931, 3 Μαΐου. Μαζικό μαχητικό αγροτικό συλλαλητήριο γίνεται στα Γρεβενά, στο οποίο «οι αγρότες κατεβαίνουν με συνθήματα "Πεινάμε", "Θέλουμε Ψωμί", "Μας πεθάνατε στους φόρους", "Κάτω η κυβέρνηση". Τμήματα της έφιππης χωροφυλακής επιτίθενται και ξυλοκοπούν άγρια πολλούς διαδηλωτές.», όπως διαβάζουμε στον ημερήσιο τύπο εποχής. Η οικονομική κρίση της περιόδου (1929-1933) οδηγεί στην εξαθλίωση μεγάλες μάζες αγροτών, που μαστίζονται από τα χρέη και δεν έχουν δυνατότητα να διαθέσουν την παραγωγή τους.
1938, 10 Μαΐου : Ο Βασιλιάς Γεώργιος έρχεται στην Κοζάνη, αλλά όχι στα Γρεβενά.
1946, 3 Μαΐου : Δήμαρχος Γρεβενών αναλαμβάνει ο ευκατάστατος έμπορος Θεμιστοκλής Κατσάνος μετά από παραίτηση λόγω υγείας του διορισμένου Δημάρχου Θωμά Γιαννόπουλο (1918-1986). Ο Θεμ. Κατσάνος, παρέμεινε Δήμαρχος μέχρι την 19/11/1949, οπότε παραιτείται λόγω καταδίκης σε 7μηνη φυλάκιση. Ο Θ. Γιαννόπουλος, γεννημένος στα Γρεβενά, άσκησε στην πόλη το επάγγελμα του δικηγόρου, διατελώντας μάλιστα και πρόεδρος του Δικηγορικού συλλόγου. Τo 1963 εκλέχτηκε πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου επι Δημαρχίας Χαρ. Μπάμπου (θητεία 1959-1964). Νοσηλεύτηκε για κάποιο διάστημα στην Αθήνα και επανήλθε στην ενεργό δράση της γενέτειράς του. Δημοκρατικών πεποιθήσεων, κινούμενος πολιτικά στο δεξιό χώρο, ο Θ. Γιαννόπουλος έδωσε νομική κάλυψη και προστασία σε πολλούς αριστερούς συμπολίτες που επέστρεψαν από τις εξορίες αλλά λόγω του κλίματος της εποχής (διώξεις, μεροληψίες, αντιπάθειες, αντεκδικήσεις κλπ) καθιστούσαν την καθημερινότητά τους ανυπόφορη.

(Ο Θ. Γιαννόπουλος προσφωνεί τον πατριάρχη Αθηναγόρα, Ιούλιος 1963).
1950 Μάιος : Λειτουργεί στην πόλη ο 1^ος υπαίθριος Κιν/φος από τους Χρήστο & Δημήτριο Μητσόπουλο & Γ. Γκόγκα στην πλατεία της πόλης, δίπλα από το Ξενοδοχείο «ΑΙΓΛΗ». Την 23/12/1953 εγκαινιάσθηκε και το κτίριο του κινηματογράφου «ΑΧΙΛΛΕΙΟΝ» με την λαμπερή και ολοκαίνουργια αίθουσα, οπότε και έπαιξε η πρώτη ταινία. Το 1957 λειτούργησε και ο θερινός κινηματογράφος ΑΧΙΛΛΕΙΟΝ στην ταράτσα.

1958, 11 Μαΐου. Δεν πέρασαν δύο χρόνια και στην χώρα γίνονται εκ νέου Βουλευτικές εκλογές. Στα Γρεβενά εκλέγονται οι : Αλεξ. Λαδάς (1909-1969) (ΕΡΕ 41,16%), Κων. Ταλιαδούρης (Κ.Φ. 20,67%), Σεραφείμ Καρασάββας (1917-2014) (ΕΔΑ 24,42%).
1973, 27 Μαΐου : Τελέστηκαν τα εγκαίνια θεμελίωσης του Πνευματικού Κέντρου εις μνήμην Αλεξ. Λαδά.
1982, 22 Μαΐου : Διεξάγεται στα Γρεβενά το Συνέδριο Δήμων και Κοινοτήτων του Νομού παρουσία του Γ. Γενημματά.
1995, 13 Μαΐου : Σεισμός μεγέθους 6,6 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ με επίκεντρο δυτικά του Ρυμνίου Κοζάνης, κλονίζει την πόλη και την νότια περιοχή των Γρεβενών με δεκάδες άλλους ισχυρούς μετασεισμούς. Το μεγαλύτερο πλήγμα για το νομό δέχτηκαν τα χωριά Καλόχι-Καλαμίτσι-Μεσόλακος-Σαρακήνα. Υπήρξε κρατικό πρόγραμμα χρηματοδότησης για την κατασκευή νέων σπιτιών σε ολόκληρο το νομό με αποτέλεσμα να παραμένει ακόμη μετέωρο το ερώτημα γιατί κατεδαφίστηκε σχεδόν το σύνολο των παραδοσιακών σπιτιών τους (χάνοντας τον ιστορικό χαρακτήρα τους) χωρίς καμία εξαίρεση ή χωρίς άλλη μέθοδο ασφαλούς αντισεισμικής ανακατασκευής με σύγχρονα μέσα, υλικά και μεθόδους.
1997, Τον Μάιο 1997 δημιουργείται στα Γρεβενά σύλλογος για τον Πολιτισμό και το περιβάλλον με τον τίτλο ΟΜΙΛΟΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ.
2001, 6 Μαΐου : Διοργανώνεται στα Γρεβενά ημερίδα από τον σύλλογο ΟΜΙΛΟΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ με θέμα «ΒΕΝΕΤΙΚΟΣ & ΟΡΕΙΝΟΣ ΟΓΚΟΣ : Προστασία και ανάπτυξη με Ολοκληρωμένες Λύσεις». Η εκδήλωση είναι η πρώτη που γίνεται στα Γρεβενά με τέτοιο θέμα, που παραμένει στην επικαιρότητα μέχρι και σήμερα.
 
2001, 14 Μαΐου : Διοργανώθηκε με πρωτοβουλία του ΟΜΙΛΟΥ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ & της ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗΣ φιλικός αγώνας βετεράνων Πυρσού Γρεβενών -ΠΑΟΚ (4-6) με την συμμετοχή όλων των μεγάλων βετεράνων του ΠΑΟΚ και του Πυρσού. Το παρακολούθησε πλήθος κόσμου. Ο αγώνας συνέπεσε με την κατάκτηση του του κυπέλλου από τον ΠΑΟΚ και είχε ως συνέπεια να γίνει μεγάλη γιορτή. Τα έσοδα του αγώνα 465.000 δρχ. δωρήθηκαν εξ ίσου στο Σύλλογο ΑΜεΑ και στο Γηροκομείο των Γρεβενών. Την ομάδα δεξιώθηκαν οι διοργανωτές στην ταβέρνα «Ο ΤΑΚΑΣ» όπου και μίλησε ο αρχηγός της ομάδας Γ. Κούδας ενώ οι ποδοσφαιριστές του ΠΑΟΚ μοίραζαν μπάλες στα παιδιά και υπέγραφαν αυτόγραφα. (όλο το λεύκωμα του αγώνα εδώ : https://grebena.blogspot.com/2020/05/blog-post_59.html και σε φωτ. τα αναμνηστικά μετάλλια που δόθηκαν στους συμμετέχοντες).


2003, 26 Μαΐου : Διοργανώθηκε με πρωτοβουλία του Δήμου Θ. Ζιάκα, του Συλλόγου Σπηλιωτών Θεσσαλονίκης και ΑΜΚΕ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ Γρεβενών για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη (την 26 Μαίου) εορταστικές εκδηλώσεις για τον Θ. Ζιάκα και την Επανάσταση του 1854 στο Σπήλαιο Γρεβενών.

(το συγκρότημα Ν.Γκιουλέκα-Χ.Ντάγκαλα-Ν.Μπουζιαλή παίζει στην γιορτή για τον Θ. Ζιάκα στην Αποθήκη 1 του Ο.Λ.Θ. στη Θεσσαλονίκη – Δίπλα η αφίσα/πρόσκληση).

2003, 30 Μαΐου : Επισκέπτεται τα Γρεβενά η πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής διοργάνωσης Ολυμπιακών Αγώνων ΑΘΗΝΑ 2004 Γιάννα Αγγελοπούλου μαζί με πολλά μέλη της Οργανωτικής επιτροπής οπότε και γίνονται πλήθος εκδηλώσεων στην πόλη.
 

*Δεν αναφέρονται γεγονότα που συνέβησαν γενικά σε κάποιο έτος αλλά δεν γνωρίζουμε προς το παρόν τον Μήνα που συνέβησαν, παρ’ όλο που αυτά είναι και πάρα πολλά και πολύ σημαντικά.